Een hoogst interessant apparaat en niet zo klein, ook! Deze molen is afkomstig van de Apotheek der Haagse Ziekenhuizen. Het bouwjaar schat ik op omstreeks 1930. De fabrikant is Atelier de Construction Ed. Courtoy, Hal (België), vertegenwoordigd door Technisch Handelsbureau W. Schortemeyer, Santpoort.
De molen heeft een verticale as. Deze wordt van opzij haaks aangedreven door een klein kegelwiel, dat in een groot conisch kroonwiel grijpt. De aandrijving is in het onderstel geplaatst, en doet sterk denken aan het drijfwerk van een koren(water)molen. De as draagt bovenaan een liggend brugstuk, waaraan de beide kogels draaibaar zijn opgehangen. Elke kogel heeft een eigen rondsel, dat in een vaststaand centraal tandwiel grijpt. Draait het brugstuk, dan draaien de kogels tegelijkertijd óók met een vier keer zo hoog toerental om hun eigen as, omdat de rondsels zich afwikkelen op het grote tandwiel.
Het bovendeel van het molenhuis is dubbelwandig uitgevoerd en fungeert als watermantel. De charge kan zo met heet water verwarmd worden, om ook dikkere zalven te kunnen verwrijven. De aansluitingen voor de watertoe- en afvoer zijn links in de foto te zien.
De wrijfkom onder de kogels heeft een profiel dat exact aansluit op de kogels. Aan de binnen- en buitenrand lopen met het brugstuk meedraaiende afschrapers. Ook de kogels zijn elk voorzien van een afschraper. Deze zorgen er samen voor, dat de grondstoffen voor de zalf (in hoofdzaak talk, oliën en vetten; en/of vaseline) grondig worden vermengd tot een homogene en gladde pasta.
De molen wordt aangedreven door een continu bewegende platte lederen riem. Loopt deze over de buitenste, losse, riemschijf, dan staat de molen stil. Door draaien aan het kleine handwiel (zichtbaar achter de riemschijven) wordt de riem met een tandheugel zijdelings verschoven, tot hij geheel op de binnenste, vaste, riemschijf ligt. Dan draait de molen.
In het in 1977 uitgegeven boekje "228 jaar Apotheek Haagse Ziekenhuizen" vond ik de foto rechtsonder, van de molen in vol bedrijf. Enkele gegevens? Elke kogel weegt 50 kg. De hele molen weegt overigens ruim 1600 kg. Chargegewicht rond 50 kg gerede zalf. Gemiddelde draaitijd voor een charge: een half uur.